Minderbroedersstraat 23, 3500 Hasselt

Vestiging der minderbroeders in de stad in 1634; aanvankelijk bewoonden zij een huis op de hoek der Isabellastraat; aanvang van de bouw van klooster en kerk in 1645, de bouw van de kerk onder leiding van pater N. Ray; in 1647 namen de geestelijken hun intrek in het klooster; in 1655 inwijding der Sint-Rochuskerk; opheffing der orde in 1797 en verkoop der goederen; in 1898 kopen de minderbroeders het complex opnieuw aan. In 1925 bouw van een grafkapel ter ere van pater Valentinus Paquay, het Heilig Paterke van Hasselt, onder leiding van architect R. Lemaire.

Het complex strekt zich uit tussen de Minderbroedersstraat en de Molenpoort; de kerk vormt met haar zuidwestgevel een deel der straatwand; aan de zuidoostzijde van de kerk, de eerste binnenplaats, met vier vleugels eromheen gegroepeerd, de noordwestvleugel aanleunend tegen de zuidoostgevel der kerk; ten zuidoosten der eerste binnenkoer, tweede binnenkoer, thans vrij gehavend door afbraak en nieuwbouw. Ten noordoosten, achter het koor der kerk, ziekenzaal. Ten noordwesten van de kerk, grafkapel van pater Valentinus, de zuidwestgevel deel uitmakend van de straatwand. De zuidwestvleugels der beide binnenkoeren zijn eveneens aan de Minderbroedersstraat gelegen. Kloostertuin ten noordoosten, achter het complex.

Sint-Rochuskerk. Eénbeukige kerk in barokstijl, tien traveeën met driezijdige sluiting. Klokkenruitertje met ingesnoerde naaldspits boven de vijfde travee. Bakstenen gebouw op een kalkstenen sokkel. Zadeldak (kunstleien). Sobere zuidwestelijke klokgevel met rondboogpoort in een monumentale, hardstenen omlijsting (18de-eeuwse aanpassing van een barok portaal): geblokte, rechthoekige omlijsting, met gesculpteerde sluitsteen; flankerende Toscaanse halfzuilen met hoge sokkels, die een entablement dragen waarboven een driehoekig fronton, met een cartouche omgeven door rankwerk als timpaanvulling; aan weerszij van het fronton, vleugelstukken met spiraalvormige profilering, en erboven een gevelsteen waarin zich tot de Franse tijd de wapens van baron van Inhausen en Kniphausen, heer van Vogelsanck, en van zijn echtgenote bevonden. Voorts twee natuurstenen rondboognissen met trapezoïdale sluitsteen en een geprofileerde druiplijst die het beloop volgt; de beelden van Sint-Antonius en Sint-Franciscus werden in 1899 in de nissen geplaatst. De gevel is afgelijnd door een entablement met geprofileerde, mergelstenen druiplijsten, waarboven zich de ingezwenkte geveltop bevindt, afgewerkt met een geprofileerde mergelstenen lijst, onderaan eindigend op spiralen; mergelstenen banden en een dito, rechthoekige venstertje met volutesluitsteen en een geriemd profiel met oren en neuten. Gevelbekroning door middel van een driehoekig fronton waarboven een hardstenen kruis.

Noordwestgevel voorzien van steunberen met drie versnijdingen tussen de traveeën; brede, bakstenen rondboogvensters met hardstenen lekdrempel. De vensters der zuidoostgevel werden bij verhoging der noordwestvleugel van het kloostercomplex op drie na alle gedicht.

Volledig bepleisterd interieur met een gedrukt tongewelf, afgelijnd door een omlopende, geprofileerde kroonlijst, en voorzien van brede gordelbogen op kraagstenen; halve koepel op brede ribben boven de koorsluiting. Het gewelf is voorzien van fraai, barok stucwerk.

Mobilair: Tegen de gedichte ramen, zeven schilderijen van L. Asperslagh (1947). Beeld van Onze-Lieve-Vrouw-van-Zeven-Weeën, gepolychromeerd hout (16de eeuw - begin 17de eeuw). Hoofdaltaar van marmer en hout (begin 18de eeuw), in 1900 overgebracht uit de Sint-Pieterskerk te Leuven. Neoclassicistische biechtstoelen (begin 20ste eeuw); orgel van 1903, gebouwd in de oude orgelkast van het begijnhof van Tongeren.

Minderbroedersklooster. Zoals hoger vermeld zijn de gebouwen gegroepeerd rondom twee binnenkoeren. De eerste binnenkoer is ten zuidoosten van de kerk gelegen, met vier rechthoekige vleugels eromheen. Bakstenen gebouwen met witgekalkte gevels - op de straatgevel na - onder zadeldaken (mechanische en Vlaamse pannen), met noordwestelijk schild aan de noordoostvleugel, en lessenaarsdak (kunstleien) boven de tegen de kerkmuur aanleunende noordwestvleugel. In kern opklimmend tot de stichtingsdatum (muurankers met krul), doch sterk aangepast in de tweede helft van de 18de eeuw (straatgevel) en tweede helft van de 19de eeuw. De zuidwestvleugel is aan de straat gelegen, en voorzien van een voortuintje, afgesloten met een ijzeren hek; negen traveeën en twee bouwlagen; zuidwestgevel met getoogde vensters (tweede helft van de 18de eeuw) in een omlijsting van gesinterde baksteen met licht uitspringende sluitsteen en hardstenen lekdrempels; rondboogdeur in een vlakke, hardstenen omlijsting met negblokken en een trapezoïdale sluitsteen; bovenlicht met waaiervormige, metalen roedeverdeling. De overige vleugels tellen aan de zijde der binnenplaats elk vijf traveeën en twee bouwlagen; de vensters - rondboogvormig op de benedenverdieping, getoogd op de bovenverdieping - dateren uit eind 19de- begin 20ste eeuw; in de achtergevel der zuidoostvleugel bleef een 18de-eeuws bovenvenster bewaard: een bolkozijn met getoogde lateien in een rechthoekige omlijsting van gesinterde baksteen.

Van de gebouwen rondom de tweede binnenkoer resten alleen nog de zuidwest en de noordoostvleugel; beide klimmen in kern op tot de 17de eeuw, doch werden sterk aangepast in de 19de en 20ste eeuw. De binnenkoer is bereikbaar via een getoogde inrijpoort in een rechthoekige, geblokte omlijsting van hardsteen, thans opgenomen in een recent gebouw. De zuidwestvleugel is aan de straatkant gelegen en springt uit ten opzichte van de aanleunende vleugel, links; acht traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (mechanische pannen); bakstenen gebouw met een gecementeerde zuidwestgevel; rechthoekige vensters (tweede helft van de 19de eeuw), de bovenvensters met geprofileerde omlijsting en volutesluitsteen van stuc, en kordon vormende hardstenen lekdrempels; rechthoekige deur in een vlakke, hardstenen omlijsting; de achtergevel is witgeschilderd en voorzien van grotendeels gedichte, rechthoekige muuropeningen.

Ten zuidoosten, recente of sterk aangepaste gebouwen. Ten noordoosten, vleugel van vijf traveeën en twee bouwlagen onder gebogen schilddak (Vlaamse pannen), aangepaste muuropeningen, doch behouden 17de-eeuwse muurankers.

Ziekenzaal, thans museum van pater Valentinus. Bakstenen gebouw van vier traveeën en twee bouwlagen onder schilddak, uit eind 19de- begin 20ste eeuw; getoogde muuropeningen.

Grafkapel van pater Valentinus. Neoromaans getint gebouw met centrale aanleg op een vierkante plattegrond; bakstenen gebouw op een hardstenen sokkel, voorzien van arduinen banden; tentdak (leien) waaruit een vierkante, bakstenen bovenbouw onder tentdak oprijst. Rondboogvensters. De voorgevel is voorzien van een driehoekig fronton, en een rechthoekig portaal in een geprofileerde arduinen omlijsting.

BUSSELS M., Drie oude kerken van Hasselt, Hasselt, 1975, p. 94-106.

DE DIJN C.G., Monumentenroutes 1975 (Kunst en Oudheden in Limburg,) Hasselt, 1975, p. 67.

GERAETS E., L'ancienne église des Récollets à Hasselt (L'ancien pays de Looz 2, 1898, p. 68-69; 3, 1899, p. 6-7).

HEYSSE A., Het Minderbroedershuis te Hasselt, Hasselt. 1908. BUSSELS M., Drie oude kerken van Hasselt, Hasselt, 1975, p. 94-106.

DE DIJN C.G., Monumentenroutes 1975 (Kunst en Oudheden in Limburg,) Hasselt, 1975, p. 67.

GERAETS E., L'ancienne église des Récollets à Hasselt (L'ancien pays de Looz 2, 1898, p. 68-69; 3, 1899, p. 6-7).

HEYSSE A., Het Minderbroedershuis te Hasselt, Hasselt. 1908.

Schlusmans F. met medewerking van Gyselinck J., Linters A., Wissels R., Buyle M. & De Graeve M.-Ch. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6N1 (A-Ha), Brussel - Gent.
Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed